Optik Merkezleme'nin önemi

Optik Merkezleme Nedir?

Optik merkezlemenin atış isabetindeki önemini anlatmadan önce biraz dürbünlerin yapısından bahsetmek lazım. Aslında kullanılan terimleri Türkçe’ye çevirecektim ancak bazı terimler komik oluyor (Örneğin erector tube yerine ne diyeceğiz ), bu nedenle terminolojiye hiç girmedim.
[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img132/9365/7oqu.jpg]

[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img19/1873/rie4.jpg]

Yukarıda ilk şekilde, bazı dürbünlerde değişiklik göstermekle birlikte (örneğin paralax ayarı yandan değil önden veya sabit büyütmeli dürbünlerde magnification ring hiç yoktur) ana parçaları görmekteyiz.
İkinci şekilde ise esas değinmek istediğim konu olan optical centering (optik merkezleme –bu terimi çevirirken sorun yok-) yapmak için kullanılan parça “erector tube” görülmektedir. Erector tube ün görevi; elevation ve windage turret ler yardımı ile yukarı-aşağı, sağa-sola hareket ederek dürbün ayarını (sıfırlamayı) yapmaktır.
Aşağıdaki şekilde bir çok dürbünün fabrikadan çıktığındaki ayarları görülüyor. Erector tube tam merkezde, yani dürbün optik merkezli.

[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img854/983/jayg.jpg]

Aşağıdaki şekillerde ise elevation ve windage turret ler kullanılarak erector tube ün hareket ederek dürbün sıfırlamasının nasıl değiştiği görülmektedir.

[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img41/5772/lemz.jpg][Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img32/966/sotn.jpg][Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img822/2321/i632.jpg]

Buraya kadar tamam, peki silaha takılacak dürbünün optik merkezli olması neden önemli. En önemli etken optik merkezli olmayan dürbünün silaha montajı sırasında doğrultu hatası yapabilir ve bunu fark etmeyebiliriz. Sonuçta da farklı mesafelerde istediğimiz sonuçları alamayız. Bunu şekillerle anlatmak daha kolay olacaktır. Aşağıdaki şekle bakıldığında namlu yönü ile dürbün yönü paralel olmamasına karşın erector tube namlu ile aynı yönde olabilir.

[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img854/9213/1l7u.jpg]

Böyle bir durumda ise farklı mesafelerde atışlarımızda aşağıdaki gibi hatalar yapabiliriz. Yani farklı mesafelerde düşey çizgiye göre sağ ve sol atışlar yaparız.

[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img833/2678/4oku.jpg]

Gelelim bu durumu nasıl düzelteceğimize;
İlk yapmamız gereken dürbünümüzü optik merkeze almak. (Yani erector tube ü dış gövdenin tam merkezine oturtmak) Bu işi üç yöntemle yapmak mümkün. (Benim bildiğim üç yöntem var farklı yöntemler de olabilir ancak ben bilmiyorum).
1- Klikleri sayarak; bu yöntemde elevation ve windage turretlerdeki klikleri sayıp tam ortada bırakmak. Yani windage turret için, önce erector tube ü en sola alıp, en sağa gidene kadar kaç klik yapıyoruz sayıp tam ortada bırakmak. Örneğin en soldan sağa 120 klik varsa en sağdan sola doğru 60 klik yapıp bırakmak.
2- Ayna yöntemi; bu yöntemde dürbünün büyütmesini minimuma, paralaks ayarını sonsuza getirip aydınlık bir ortamda ön merceğe bir ayna bastırıyoruz. Bu durumda aynada iki adet reticle göreceksiniz. Turretler ile oynayarak iki reticle ı üst üste getirdiğinizde optik merkezleme yapılmış olacaktır. Bunu aşağıdaki videoyu izleyerek daha iyi anlayabilirsiniz.

3- Bu yöntemin adını bilmiyorum ama şu şekilde yapılıyor;
Dürbünü aşağıdaki şekildeki gibi bir yere koyuyorsunuz (dürbün montaj ayaklarını gevşeterek de yapabilirsiniz ancak dürbün gövdesini çizebilirsiniz) bu durumda iken dürbünün karşısına sabir bir cisim koyup dürbünü sağa sola çevirmeye başladığınızda reticle ın oynadığını göreceksiniz. Bir yandan dürbünü sağa sola çevirirken turretler ile de gerekli ayarlamayı yapacaksınız.

[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img27/1590/ky40.jpg]

Bu yöntemi de daha iyi anlamak için aşağıdaki videoyu izlemelisiniz.

Peki, optik merkezlemesini yaptığımız dürbünü silahımıza nasıl takacağız. Öncelikle BKL, Sportsmatch vs. gibi kaliteli ayak kullanmalıyız. Çoğu kez kaliteden ödün vermeden, çok paralar vererek aldığımız dürbünlerde kaliteli ayak kullanmıyoruz. Hâlbuki dürbün ve silah ne kadar kaliteli olursa olsun, bu ikisini bir arada tutan ayaklardır!!!
Dürbünü silahımıza taktıktan sonra eğer istediğimiz mesafelerde sıfırlama yapmıyorsak bu durumda shimming yapmamız gerekir.
Benim kişisel kanaatim; sağ-sol (windage) merkezlemesi için shimleme çok önem arzetmekle beraber yukarı-aşağı (elevation) merkezlemesi ikinci plandadır. (Burada merkezleme den kastım optik merkezlemesi yapılan dürbünün kllikleri oynamadan sıfırlama yapmaktır). Neticede farklı mesafelerde bir çoğumuz kliklerle atış yapıyoruz.
Bu işlem için bir çok materyal kullanmak mümkün, foto filmi, röntgen filmi, kutu kola vs. tenekesi, hatta bu iş için aşağıdaki gibi bir set de alabilirsiniz.

http://www.brownells.com/gunsmith-tools…it-prod914.aspx

[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img30/7634/gt9k.jpg]

[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img268/8594/cgum.jpg]

Şimdi şekillerle bu işlemin nasıl yapıldığını ve nasıl sonuçlar vereceğini izah etmeye çalışayım. (Google ve youtube efendilere sorarsanız çok daha detaylı anlatımlara da ulaşabilirsiniz)

Aşağıdaki şekillere bakacak olursanız solda yükseklik ayarı (elevation) sağda ise sağ-sol ayarı (windage) için örnekler görülüyor.

[Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img822/3650/g93.gif][Resim Engellendi: http://imageshack.us/a/img22/345/hyq.gif]

Evet son olarak da bu işlemleri nereye uygularsak nasıl sonuç alırız kısmını anlatayım.
- Ön taraftaki ayakta yükseklik ayarı için shim leme yaparsak vuruş noktası aşağıya
- Arka taraftaki ayakta yükseklik ayarı için shim leme yaparsak vuruş noktası yukarıya
- Arka ayakta sol tarafa shim leme yaparsak vuruş noktası sağa, sağ tarafa shim leme yaparsak vuruş noktası sola kayar.
- Ön ayakta sol tarafa shim leme yaparsak vuruş noktası sola, sağ tarafa shim leme yaparsak vuruş noktası sağa kayar.

Benden bu kadar, umarım faydalı olmuştur. Hatalarım olmuş olabilir, kusuruma bakmayın. Herkese selamlar, saygılar…
Kaynak: Kişisel bilgilerim, Google ve youtube… Beni bir tarafa bırakın, Google ve youtube bu işler için muhteşem kaynaklar.

Teşekkürler, Erhan Bey in uyarısı ile fark ettim, küçük bir hata yapmışım ancak konuyu tekrar düzenleyemiyorum; kısaca buraya ekleyeyim;

Bir tarafı hareketli parçadan oluşan ayaklarda (Sportsmatch gibi) vidalı olan kısma shim leme yapılmaz. (BKL türü ayaklar hariç)

Son iki madde aşağıdaki şekilde olmalıdır.

-Arka ayakta sağ tarafa shim leme yaparsak vuruş noktası sola kayar.
-Ön ayakta sağ tarafa shim leme yaparsak vuruş noktası sağa kayar.

Sinan ayna yönteminde büyütme minimum paralaks değeri sonsuzda olacak ve bu işlemi çok aydınlık bir ortamda yaparsan sonuç alırsın. Bir de reticle ışıklı ise ışığını açarak deneyebilirsin.