şimleme konusunda yardım

konu ile ilgili bir kaçgündür bende araştırma yapıyordum. bu videolar var ayrıca

Kamuran Beyin detaylı yazısı var

Optik Merkezleme'nin önemi

Soulero yazdı:

up

konu hakkında bende öğrenmeye çalışıyorum. farklı bir forumda bulduğum Ercan Karakuş Beye ait bir yazı vardı. word belgesinde ekledim. bunuda bir inceleyin isterseniz. yazı çok uzun olduğu için buraya eklyemedim. 1000 karakter sınırı varmış mesajda.

https://dosya.co/5h5ik8wcomkw/optik_merkezleme.docx.html

Mahmut Sami yazdı:

1000000000000

yaptım yeterli olurmu

teşekkürler Hocam.

bu bilgiler Ercan Karakuş Beye aittir.

OPTİK MERKEZ, NİŞAN HATTI ve DÜRBÜN MONTAJI

Bu yazımda tüfek dürbünlerinde optik merkezin önemi, ayarı, işlevi ve dürbünün montajı hakkında torik detaylar ve uygulamaya dair bilgiler bulacaksınız. Bilgiler ateşli ve havalı tüfekler içinde geçerlidir. Yalnız balistik farklılıklar olacağı unutulmamalıdır.

Konuya kabaca reticle (retikıl) nedir diye başlayalım. Reticle silah dürbünlerinden bakınca görülen artı şeklidir. Çeşitleri çoktur biz buna şimdilik artı şeklinde olan retikıl diyelim. Ondan da önce kabaca dürbün nedir? Dürbün, uzağı yakın eden optik lenslerden oluşan bir teleskoptur. En öndeki lensin çapı ve büyütme gücüne göre adlandırılır. 8-32X50 mm dürbün demek 8 ila 32 kat arasında yakınlaştırma yapan ve önde 50 mm ışık toplayıcı lensi olan demektir. Öndeki lensin çapı büyüdükçe göze ulaşan ışık artacağından görüntü kalitesi ve çözünürlükte artar. Bunlar fiyatı ve kaliteyi etkileyen mevzulardır. Öyleki teleskop sınıfına koyduğum bu aletler asında ışık kovalarıdır. Çap büyüdükçe yani kova büyüdükçe görüntü kalitesi artar. Çeşidi ve ilave özelliklerine göre modelleri çoktur. Bizim kullandığımız dürbünler tüfeklere monte edilen riflescope diye adlandırılan modellerdir. Kullanım amacı uzak mesafelerdeki hedefi net görmek ve tam isabetli atış yapmaktır.

Buraya kadar gayet güzel, peki bu iş nasıl işliyor. Normal çift göz ile bakılan dürbünlerde ortada artı bulunmaz. Onlar sadece yakınlaştırma yapar. Ama atıcılıkta bu işe yaramaz. Çünkü referans noktası olması gerekir. İşte buda retıkıl dediğimiz artı nın tam ortası referans noktasıdır. Atış yaparken nişan hattı retıkıl ve hedefin üst üste çakıştırılması demektir. Peki nişan hattı nedir? Dürbünsüz tüfeklerde tabir şudur. Göz, gez, arpacık ve hedefi aynı hizaya aldığınızda oluşan hat (hayali çizgi) nişan hattıdır. Bu hattı mermi namludan çıkana kadar sabit tutmak atıcının başarısını belirleyen temel etkendir. Peki dürbünde bu iş nasıl oluyor. Mantık aynıdır fakat gez ve arpacık artık devreden çıkmış yerine tek referans noktası olarak retikıl girmiştir. Göz, retıkıl merkezi ve hedef artık yeni nişan hattıdır.

Dürbünlü tüfek ile atış yapmak işi kavrayana kadar zevk vermez. Ama sonrasında hele de iyi mesafe, rüzgar ve yerçekimi tahminleriniz varsa bu iş çok haz veren bir şekil alır. Gerçi yerçekimi sabit iken diğerleri değişkendir.

Efenim şimdi dürbünü aldık çapı da 8-32X50 olsun. İyide bir para verdik ve tüfeğe taktık 200 metreye atış yapıyoruz. Sonuç fiyasko? Dedik ki bura çok uzak 20 metreye atalım sonuç gene fiyasko! E ne olacak şimdi o kadar masraf ettik hobi yapacağız dimi !

Şimdi her şeyden önce atışı unutun. Nişan hattının doğruluğu için optik merkez ayarı yapmalıyız. Temel olarak tüfek dürbünlerinin içinde, erector tube denilen boru gibi bir tüp daha vardır. Retıkıl, bunun ortasındadır. Ancak erector tube dürbün borusunun tam ortasında çoğu zaman olmaz ve adeta bir müzik enstürmanı akord etmek gibi ayarlamak gerekir.

Peki bu artıyı yani erector tube denilen tüpü, dürbün borusunun tam ortasına nasıl alacağız? Bunu başarırsanız dürbünü akord etmiş olursunuz. Erector tüpünü ortalamak demek, dürbündeki lenslerin merkezini retıkılın merkezi ile adeta ip gibi aynı hizaya getirmek demektir. Bunu dürbünde sağda ve üstte bulunan taret (turret) denilen ayar yerleri ile yapıyoruz. Çeşitli teknikler var ayna ile, hedefe nişan alarak, dürbünü tüfekten söküp bir düzeneğe takarak vs. Ben ayna tekniğini pas geçiyorum. %100 doğru olmadığını tecrübe ettim. Ama siz isterseniz yapın aşağı yukarı yaklaşık bir hizalama veriyor.

Benim izah edeceğim yol videodaki tekniktir. Bu arada videodaki tüfeğin tüfek olmadığını sadece dürbünü sabit tutup çevirmekte kullanılan bir düzenek olduğunu farzedin. Çünkü bu aşamada tüfek olması şart değildir. Evvela taretlerdeki klikleri sonuna kadar gevşetin, başa gelince zorlamayın ve sabırla klikleri sayarak sonuna kadar sıkın. Sona gelince zorlamayın. Misal toplam 280 klik ayar mesafesi saydıysanız ortası 140 klik demektir. Taretleri 140 ıncı kliğe kadar geri gevşetin. Mantıken bu da retıkılı ortaya alır. İnce ayarı bundan sonra yapacağız.

Dürbünü videodaki gibi tüfeğe yada başka bir düzeneğe yeryüzüne paralel olarak sabitleyin. Su terazisi kullanın, 4-5 metre ileriye bir artı çizin. Yada 1 cm lik bir nokta koyun. Paralaksı en düşüğe alın zumuda en net görebileceğiniz şekle alın bu da zaten en düşük zum civarı olur. Ve hedefe atış yapıyormuş gibi bakın.DİKKAT, dürbün oküleri yani gözümüzün dürbünde en yakın olduğu lensten gelen görüntüyü ortalayarak bakın. Bu noktada okülerde gördüğümüz yuvarlak görüntüyü dürbün çemberinde altı-üstü ve sağı-solu gözünüzü yani kafamızı oküler merceğe uzaklaşıp yakınlaştırarak ortalayabiliriz..Bunu yapamıyorsanız tripod+kamera ile sizde ekrandan takip edeceksiniz. AmaJbakın çünkü onlar hiç sallanmaz önerim gözle bakmak. Dürbün sabit ve hedef artının ortasında değil ise siz bakarken başka birini yönlendirin ve hedefi sizin için tam artını ortasına getirsin ve orada sabitlesin. Bu halde nişan hattı doğru görülür. Peki gerçekte öylemidir ? Dürbünü bulunduğu eksende yada başka biz düzenekte sağa sola ileri geri oynatmadan ve bakışınızı bozmadan sola 90 derece çevirin (çeyrek tur). Retikıl merkezi hedef etrafında yay çizer ise dürbün optik merkezde değildir. Taretlerden ayarlamaya başlayın. Bu arada dürbünü sol-sağ 90 derecede kendi ekseninde döndürmeye devam edinki ayarınızın etkisini görün. Ayarladığınızı düşünüyorsanız 180 derece ve 360 derece ile artının hedef etrafında yay çizip çizmediğini test edin. Bu işlem ustalık gerektirir. Pes etmeyin. Denemeye devam edin. İşlem sonucunda tam merkeze almayı başardıysanız şimdi atış aşamasına geçebiliriz.

Şimdi anlatacaklarım için senaryomuz şöyle olsun. Dürbünümüz az önce kusursuzca optik merkeze aldığımız 8-32X50 mm standart dürbün olsun. Tüfek kalibresi fark etmez ama hep aynı basınçta atış yaptığımızı, namlumuzun hatasız olduğunu, mermilerimizin ağırlık ve şekillerinin kusursuz ve aynı olduğunu, etkili menzilin 200 yard olduğunu ve bu mesafenin hiç rüzgarsız bir yerde olduğunu ve burada atış yapacağımızı farz edelim. Ve hedefimiz eni 10 cm, yüksekliği 10 metre olan demir bir direk olsun. Hedefin boyunu uzun yazmamın sebebi henüz aşağı yukarı ayarı yapmadığımız içindir. Birde işin mantığı daha iyi anlamanızı istiyorum.

Dürbün ayarlı olduğu için bu aşamada 0 yard ila 200 yard aralığında yukarıdaki şartlar sağlandığı takdirde dikey çizgide hedefi vurduğunuz yerde sağa sola sapma olmaz. Yani direk olan hedefimize 10 Y dan da atsanız 50 yarddan da veya 100 yarddanda atış yapsanız teorik olarak direği hep ortadan vurmanız gerekir. Sapma sadece aşağı yukarı olur ki buda yerçekimi kaynaklıdır onu ayrıca anlatacağım. İlk etapta direğe 25 yarddan atış yapalım paralaksı da 25 yarda getirmeniz gerekmektedir. Şimdi yapacağımız işlem sıfırlama değil atış yaparak dürbünü tüfeğe doğru şekilde montaj yapma aşamasıdır. Daha doğrusu kundağına yani ayağın üstündeki kemerin içine yeryüzüne 90 derece yani dimdik şekilde sabitlenmiş dürbünü ayakları ile tüfeğe monte etme aşaması ve ayarını yapacağız.

Şimdi dürbünü en uygun şekilde tüfeğin kızağına monte ediniz ve 25 Yardda yatarak destekli 3 atış yapın. Büyük bir ihtimal ile direği vuramayacaksınız. Kesinlikle bundan sonra taretlerle oynamıyoruz hele hele de sağdaki taret ile. Artık o tareti unutun. Merminin nereye gittiğini anlamak için direğin arkasına 50-60 cm eninde karton gibi bir nesne koyun. Eğer atış direğin tam ortasında değilse merminin misal 15 cm gibi sağa yada sola saptığını görürseniz şimleme denen teknik ile dürbün ayaklarını besleyerek atışı direğin ortasına almaya çalışacağız. Yani namluyu dürbünün pozisyonuna göre sağa yada sola yönelteceğiz. Atışta sağı vuruyoruz isek, dürbünün arka tarafını tüfeğe göre biraz sola itecek şekilde arka ayağın sağ tarafına dolgu yapıyoruz. Bunun mantığı şudur. Dürbün hiç oynamıyor gibi düşünün arka ayağın sağına dolgu yaparsanız namluyu sola itmiş olursunuz. Yani artık namlunuz biraz sola çevrilmiş demektir. Bunu anlamadıysanız elinize bir kurşun kalem alın ve üstüne bir kalem tıpası gibi bir şey koyun. Kalem namlu olsun tıpada dürbün. Tıpayı sağ elinizle sabit tutun ve alttaki kurşun kalemi yani namluyu sağa sola çevirin. Tıpanın pozisyonuna göre nerelere dolgu yapınca namlunun ne tarafa yöneldiğini böylece göreceksiniz. Tekrar 3 atış daha yapın, gene tam ortadan değilde gene biraz sağdan vurduysanız dolguyu biraz daha arttırın. Ben, şimlemeyi ön ayakta sağ sol sıfırlama için tercih etmiyorum. Arka ayakta yeterince yer kalmazsa çaprazlama istikamette zorunlu ise ön ayağa dolgu yapılabilir. Tekrar ilave dolgudan sonra tekrar 3 atış yapın. Artık ortadan vuruyor olmalısınız. Şimleme için şampiyer, röntgen filmi, kola tenekesi gibi nesneler kullanın. Atışınızı aynı hedefte 50 yard 75 yard, 100-150-200 yardda deneyin. Hep ortadan vurduğunuzu görünce bu iş olmuş demektir. 25 yardda vurduğunuz hedefi diğer mesafelerde vuramıyorsanız burada atış becerisi devreye girer. Taretle oynamayın. Çünkü deney şartlarında atış yaptık ve dış etkenleri yok saydık. Yani rüzgar yok basınç aynı tüfek aynı mermi aynı. Artık dürbün sağ sol ayarı sıfırlanmış demektir. Gerçekte bu sabitlediğiniz nokta aynen kalmalıdır. Bundan sonra sağ tareti sadece rüzgarı tahmin ederek ayarlayacaksınız. Onu da klikleri sayarak yapacaksınız. Mesela 200 yard da atış yapıyorsunuz ve sağdan hafif rüzgar var. Bu, mermiyi sola doğru sürükleyeceğinden sağ tareti gevşeterek atışı ortalayacağız. Bu tarete yani sağdaki taret haklı olarak rüzgar tareti deniliyor. Sebebi budur. Sağ tareti sıkarsanız (saat yönünde çevirirseniz) nişan hattı sola kayar. Gevşetirseniz hattın istikameti sağa doğru kayar. Yani biz bu atışta nişan hattını sağa almak istiyoruz yani sağ tareti gevşeteceğiz. Ne kadar klik gerekeceği rüzgar hızını hesaplayıp yaptığınız atış tecrübelerinize bağlıdır. Bununla ilgili hazır tablolarda vardır. Yani bir klik 200 yardda kaç cm sapmaya yol açıyor ve bu hangi rüzgar hızında gerekir vs gibi bilgiler ileri derecede atış bilgisi gerektirir. Atışınız bitince aynı sayıda kliği sayarak tareti eski yerine getirmeyi kesinlikle unutmayın. Yoksa optik merkezi kaymış olarak en başa dönmeniz gerekir.

Şimdi sıra aşağı yukarı ayarımızda. Bu ayarı istediğiniz mesafeden yapabilirsiniz. Hesaba katmanız gereken merminin etkili menzilde yerçekiminden ne kadar etkilendiğidir.

Direğimizin ortasına direğe paralel bir çizgi çizin. 100 yarddan 3 atış yapacağız. Paralaksı da 100 yard a getirin. Unutmayın bizim tüfeğimizin etkili menzilini 200 yard baz almıştık. Atış yaptığımız mesafe bunun tam ortası. Neden bu mesafe olduğunu biraz sonra detaylıca açıklayacağım. Sabredelim. Hava güzel, mermi güzel, tüfek güzel, dürbün güzel yani koşullar mükemmel, her şey stabil. Ancak yerçekimi var. Ona gücümüz yetmiyor. Neyse 3 atışımızı mükemmel deney ortamımızda yaptık. Çizginin 10 cm altından vurduğumuzu farz edelim. Namluyu dürbüne göre yukarı kaldırmamız gerekiyor demek. DİKKAT Kesinlikle bu aşamada üst taret ile oynamıyoruz. Şimleme tekniği ile ayaklara dolgu yapacağız. Atışımızı yukarı almak için arka ayağın altına dolgu yapıyoruz. Atışı aşağı almak içinse ön ayağın altına dolgu yapıyoruz. Kelem ve tıpayı elinize alın ve teorik olarak ne yaptığınızı tecrübe edin. Bizim atışımızda 10 cm aşağıdan vuruyor idik. Ön ayağa dolgu yaptık ve tekrar 3 atış yaptık. Ve parelel çizgiyi vurduk. Başarı.

Burada, tüfeğimizi 100 yard a sıfırlamış ve sabitlemiş olduk. Bundan sonraki değişik mesafelerdeki atışlar için artık taretleri kullanmaya başlayabiliriz. Unutmayın sıfırlama asla taretlerden yapılmaz. Üst tarete “elevation turret” yani dikey-düşey ayar kulesi, sağ tarete ise “windage turret” yani rüzgar ayar kulesi denmektedir.

100 Yard a sıfırladığımız tüfeğimiz ile 0-200 yard arasındaki atışlarımızı artık üs taretten yapacağız. 100 yard da yaptığımız atış teorik olarak balistik açıdan mermimizin namlu ile hedef arasında yukarı doğru çizdiği yayın tepe noktasıdır. Arzın çekim gücü bu yaya sebep olmaktadır. Mermi namludan çıkar, yüklendiği enerjiden ve yiv-setin döner etkisi ile ilk önce yukarı doğru çıkar. Lazer ışığı gibi dümdüz gitmez. Bu yayın yüksekliği her tüfekte farklıdır. En tepeye ulaşır ve artık yerçekimine karşı gelemeyecek kadar enerjisi azalınca inişe geçer.

Bu yayın yüksekliğini anlamak için etkili menzili 25 yard lık mesafelere bölün. 8 adet nokta çıkar. 25,50,75,100,125,150,175 ve 200. Şimdi bu mesafelere atış yaparak üst tarette kaç klik hangi mesafede yerçekimi kaynaklı sapmayı yeniyor bunu test edeceğiz ve sonucu yazacağız.

Tüfeğimiz mantıken 100 yardda hedefi vurduğuna göre 25 yardda misal 15 cm aşağıdan vuracaktır. 15 dememin sebebi kavramanızı istememdir. Bu sapma 9 cm de olabilir 30 cm de olabilir. Tüfeğe göre değişir. Biz 15 cm aşağıdan vurduğunu anlayalım. Bunu ve diğer atışlarınızı yapın. Aşağıdaki gibi bir yay çıkacaktır. Bunu not edin çünkü bu sizin anahtarınız olacaktır.

0 yard 20 cm aşağı (burada tabi namluyu hedefe dayamıyoruz, teorik kısmını anlayalım istedim)

25 yard 15 cm aşağı

50 yard 10 cm aşağı

75 yard 5 cm aşağı

100 yard TAM İSABET

125 yard 5 cm aşağı

150 yard 10 cm aşağı

175 yard 15 cm aşağı

200 yard 20 cm aşağı

Böylece dikey yay cetvelimizi çıkarmış olduk. Eğer yukarıdaki cetvele dikkatlice bakarsanız 25 yarda da üst taret ile sıfırlama yaparsanız tüfeğini aynı zamanda 175 yardayada sıfırlamış olursunuz. 50 yard ile 150 yard aynı, 75 yard ile de 125 yard aynı sıfırlama noktasına denk gelir.

Üst tareti saat yönünde çevirirseniz yani sıkarsanız atışı aşağı almış olursunuz. Klikleri saymayı unutmayın. Atış bitince eski yerine almanız gerekir. Yoksa optik merkezi gene kaybetmiş olursunuz. 100 yardda değilde 25 yardda sabit sıfırlama yapacaksanız şimleme ile yapmanız gerekmektedir. Aradaki farkı anlamak gerekir. Taretleri sadece yerçekimini ve rüzgarı egale etmek yani onlardan kaynaklı sapmaları tölare etmek için kullanıyoruz.

Uzun bir yazı oldu. Ama işinize yarayacağından kuşkunuz olmasın. Bunun haricinde daha sonra sizlere mildot, moa ve mesafe hesaplama hakkında bilgi içeren bir yazı yazacağım. Bu arada tabi sizlerde bu konuyu araştırabilirsiniz. Teorik bilgileri aldınız işin mantığını çözdünüz. Artık geriye bol atış antremanları yapmak kalıyor. Verdiğim bilgiler gerçekte olması gerekeni izah etmektedir. Bahsettiğim özel ortamı %100 tutturmak çok zor gibi görüşe de imkansız değildir.. Ekipmanlarınız hatasız olmalı, sürekli aynı basınçta atışlar yapmalısınız. Çözüm regülatör yada scubaya bağlı atışlar olabilir. Aynı kalitede hatasız mermiler/peletler kullanmalısınız. 200 yard rüzgarsız bir ortam bulmalısınız yada böyle kapalı bir alan.

Bende zoraki var, silaha arka dürbün yuvasını kendim açtım. Kaliteli dürbün ayağı kullanıyorum. Tek şimleme ile işimi hallettim. Kullandığınız dürbünü başka bir ayakla deneyin belki milimetrik üretim hatası vs vardır? Dürbün yuvası, dürbün, ayak, birçok değişkeni düşünmek lazım. Siz birçok aşamayı geçtiniz sadece doğru nişan hattına ulaşmaya çalışıyorsunuz. Biraz zaman alacak deneme yanılma işi. Ben Ayakların yerini değişip denedim, mesela benim Ayarda ön ayak alt sabitleme vidası sağa , arka ayağınki sola bakıyor.