Havalı ve Ateşli silahlarda yiv-set açılması

zor bi soru ;kihhik,değil aslında.havalıların yıvset mantığı ateşli silahlarla aynı lakin ateşlilerde namlu girişinden itibaren setler başlamıo havalılarda var bu olay ve çok mantıksız namlu girişinde pellet yatağından sonra setler yükselseydi daha iyi olurdu ve extra hız sağlardı azda olsa.

Bu konuda denenmis yuzlerce yontem ve uygulama olmasina ragmen ,bir cok yontem istisnai ornekler disinda yaygin uygulma alani bulamamistir.
Konu edilen istisnai yontemlerden bir kaci -kimyasal rifling (asitle namlu ic yuzeyinin asindirilarak sekillendirilmesi) Erozyon rifling (Bakir elektodlarla namlu ic yuzeyininde elektro erozyon yontemiyle yiv acilmasi)-Hegzagonal rifling(Genellikle altigen veya daha cok koseli namlu ic formunun duz olarak yiv acildiktan sonra isitilarak bukulmesi)gibi yontemleri saymazsak ,Bu konuda yaygin olarak uygulanan 4 ana yontem mevcuttur.

1)Cut rifling (Kesme yontemi).
Tek yiv formundaki rifling hook tabir edilen kesme cakisinin elle yuzlerce kez namlu icerisinden gecirilerek yivlerin tek tek acilmasidir .Kullanilan en eski yontem olmasina ve bir namlunun yiv-set acilmasi isleminin bazi durumlarda 1 gun surmesine ragmen sitressiz (mekanik ve fiziksel gerilimlerden arindirilmis) ve mukemmel dagilim icin tercih edilen bir yontemdir.Bartlein ,Border ,Krieger ve Lawton Barrels seri uretimlerini bu yontemle yapan en taninmis ureticilerden bazilaridir.

2)Pull Button (Cekirdek cekme yontemi).
Dugme tabir edilen ,Sert celik veya karburden imal erkek parcanin namlu icerisinden cok yuksek bir kuvvetle cekilerek, cekirdek yuzey formunun namlu icine aktarilmasi yontemi olup ensik kullanilan yontemdir.bir namlunun islemi takribi 5 -10 dakika surdugu icin ekonomik ve seri uretime uygundur , Azda olsa yuzey gerilimi biraktigi icin ek proseslerle desteklenmelidir. iyi ve kaliteli bir uygulama ve ek proseslerle elde edilen sonuc cut rifling yontemini aratmayacak kadar basarilidir.Broughton ,Kostyshyn ,Lawton ,Schneider ve Lothar Walther bu yontemle uretim yapan baslica firmalardir.

3)Push Button (Cekirdek sokma yontemi).
Yukarida bahsedilen erkek cekirdegin cok yuksek isilara dayanikli malzemelerden yapilmis olani namlu celigini ergitebilecek seviyede yuksek sicaklikta isitilarak bir onceki uygulamanin tersine namlu icine sokulmak ve diger tarafindan cikartilmak suretiyle uygulanir,Metalin ergitilerek sekillendirilmesi her ne kadar fiziksel sitres olusturmamakla beraber namlu ic yuzeyinin sertlik degerini etkilediginden,yuksek basincli muhimmatlarin kullanildigi namlularda bu yontem tavsiye edilmez.Spencer ,Shilen ,Lilja ve Hart Barrels uygulayicilarinin onde gelenleri olup ozellikle kisa mesafe benchrest musabiklarinin ilk tercihidir.

4)Hammer force(dovme yontemi)
Normal boyutundan azdaha buyuk delinmis namlu icerisine yerlestirilen, dis yuzeyi yiv-set formundaki yuksek tokluklu celikten imal erkek namlu modelinin namlu icine sokularak namlunun distan dovulmesi suretiyle formun namlu icine islenmesi yontemidir,Sicak veya soguk dovme yapilabilecegi gibi melt(ergimis)namlu celiginin model uzerine sivanmasi yontemiylede yiv ve seti hazir namlu imal edilebilir.Ozellikle askeri uretimlerin tumu bu yontemle yapilir.Hassas dagilim istenen durumlarda uygulanmaz.

Atesli silahlarda genelde 4 veya 6 yiv-set kullanilmasina ragmen , soz konusu havali silahlar oldugunda yiv set sayisi genelde 12 olan microgroove (microset ) uygulandigi icin cok daha titiz bir iscilik gereklidir ,havali silahlarda namlu basincinin atesli silahlara oranla cok daha dusuk olmasindan dolayi yiv-set yapisindaki en ufak hata pellet cikis hizini ve dagilimi olumsuz etkilemektedir.
Standart uretimde havali silah namlulari genellikle cekirdek cekme (pull button) yontemiyle imal edilmekte olup genelde 60\40 orani en basarili
dagilim sonuclarinin elde edildigi yapidir.
Musabaka silahlari soz konusu oldugunda hicbir standart uretim yeterince iyi degildir.Mukemmel dagilim degerleri ancak seri uretim blank namlularin ek proseslerle iyilestirilmesi sonucu uretilen ozel yapim namlularla saglanabilir.Havali silah namlusu konusunda bildigim en basarili ornekler AKA nin namlulari olup 50 metrede 6mm nin altinda c t c dagilim degerleri olagan hale gelmistir.
Gunumuzde ozellikle Steyr target rifles , Anschutz match grade ile Daystate ve Teoben Accu-tech ozel uretimlerinde kullanilan AKA namlularin yiv set ,namlu yuzeyi ,1/10000 derece hassasiyette paralellikleri,crown ,muzzle protector ve muzzle break isciligi hicbir markayla kiyas kabul etmiyecek derecede mukemmeldir.Buna ragmen fiyatlariysa son derece uygundur !

Sn. Master,
açıklamalarınız için teşekkürler.

Sn. Master, detaylı açıklamalarınız için teşekkürler. Müsaadenizle bir iki ilave yapmak istiyorum.

Kesme yöntemi (cut rifling), bilinen en eski yöntem, başlangıçta el ile yapılıyorsa da, başta Pratt-Whitney firması olmak üzere, geliştirilen hidrolik makinalarda yarı otomatik olarak yapılmaya başlanmış, II. dünya savaşı zamanında ise otomatiğe dönmüş. Namlu işleme süresi 1 saate kadar düşmüş durumda.

İlk yöntem olan, tek geçişte tek kesme yöntemine ilaveten, tek geçişte tüm yivleri gerekli derinlikte açan bir kesme yöntemi daha var. Tek mil üzerine işlenmiş peşpeşe sıralı çoklu çakılarla (broach) tek geçişte istenen yiv set formu elde edilebiliyor.

[Resim Engellendi: http://nfstc.org/projects/firearms/module04/images/fir_m04_t06_06_a.2.jpg]

Yakın plan görünüş

[Resim Engellendi: http://nfstc.org/projects/firearms/module04/images/fir_m04_t06_06_a.3.jpg]

Aynı mil üzerinde peşpeşe 12 ila 24 kesici bulunuyor ilk kesici ile son kesici çapı arasında istenen yiv derinliği kadar fark oluyor. Bu şekilde tek geçişte istenen sonuç elde edilebiliyor.

Meraklılar için, bir de Button resmi verelim :

[Resim Engellendi: http://nfstc.org/projects/firearms/module04/images/fir_m04_t06_06_b.jpg]

Button itme yönteminin Lilja ve özellikle Shillen tarafından uygulandığını sanmıyorum . Hatta bu yöntemin sıcak şeklini uygulayan bir üretici de hatırlamıyorum. (yaş kemale erdi, normaldir)

Dövme (Cold forged) namlular konusundaki görüşünüze katılmıyorum. Yatırımı ve işletme maliyetinin yüksekliği nedeni ile üreticiler tarafından pek tercih edilmese de Avrupada revaçta olan bir yöntem.
Bildiğim kadarı ile Steyr, namluları bu şekilde üretiliyor. BSA ve CZ de bu şekilde üretim yapıyor. Air Arms, yarışma silahı olan EV2 modelinde çek yapımı dövme namlu kullanıyor.
Metal işçiliğinde, parçanın dışını işlemek, içini işlemekten daha kolaydır. Kusursuz işlenmiş bir mandrel üzerinde dövülen, içi önceden honlanmış bir namluyu kim istemez .
Uygun mandrel ile, hazır fişek yatağı, konik şok ve progressive rifling imkanı da bu yöntemin ayrı bir avantajı. Modern makinalarda soğuk dövme namlunun işlenmesi ise bir kaç dakika.

50 yıla yakın bir süredir silahlarla haşır neşir ve namlu takıntılı biri olmama rağmen, AKA namluları duymadığımı utanarak itiraf ediyorum . Bir link verirseniz, bu cahilliğimi gidermek isterim.

Sayin Ulku bey,Her konuda derin bilginize saygi duydugumu belirtmek isterim.
Degerli ek bilgilerinizden dolayi da tesekkur ederim.
Broach sistemi konusunda ikitelli HIPAK firmasiyla daha once calisma sansi bulmustum.(yaklasik bir yil suren bir calisma).

Arkadaslarimizi yanlis yonlendirmemek bir yanlisimiz varsada ozur diliyerek kabul etmek erdemini gosterebilmek icin
Uyariniz uzerine Tekrar tekrar kontrol etme ihtiyaci duydum.Eger kaynak bilgisi yanlissa veya ceviri hatam varsa herkesten ozur dilerim.
Accurateshooter.com'un Premiumbarrels baslikli Namlu ureticilerini tanittigi bolumden yaptigim alinti:
Shilen Barrels
Big-name Texas barrel-maker still produces the lion's share of winning short-range BR barrels. They now offer ratchet (canted land) as well as conventional push-button rifling in 3, 4, 5 and 6 grooves.
Ve Linki http://www.6mmbr.com/barrels.html
bu bilgiye istinaden SHILEN de push-button ureticilere ornek verilmistir.
Ayrica http://www.firearmsid.com/Feature%20Arti…Manufacture.htm den de konu hakkinda genis bilgi alinabilir.

AKA konusuna gelince yazimdada bahsettigim gibi AKA Standart bir markanin ( kendi guvendigi ) blank namlulari uzerinde ek proseslerle ozel uretim yapan ve siparisle calisan birisidir. AKA gercek ismi olup Havali silah dunyasi onu lakabi veya Drum soyadiyla tanir.Sizinde farkli bir isimle
tanidiginiza eminim.Eger tanimiyorsanizda .AKA bir namlu ureticisi olmadigi ,aylik 30 veya 40 dolayinda siparis yaptigi ve herhangi bir ticari markasi bulunmadigi icindirki tanimamaniz gayet normaldir.
Link konusuna gelince 2005 yilindan bu yana satis yaptigi bir sitesi var.

Dovme namlu konusunda soylediklerim tamamen kisisel fikrim olup affiniza siginarak belirtmek isterimki dovulerek sekillendirilen bir namlu her nekadar mukemmel bir forma sahip,olagan ustu toklukta,yuksek asinma mukavemetli ve evladiyelikte olsa tasidigi yuksek stresten dolayi benim tercihim degil.Ama bu konuda fikir sunabilmek icin daha omzumuza 40.000 dipcik yememiz lazim

MASTER yazdı:

Ama bu konuda fikir sunabilmek icin daha omzumuza 40.000 dipcik yememiz lazim

vayy canınaa 40000 atışş, mükemmel , senede 19000 atış yaklaşık günde 5 atış, bende bu kadar atış yapsaydım nick imi master yapardım.

daha yapmamış 40000 atış yapmak lazım diyor

Sayın M.Akif Bey,
Çeviri hatanız yok. Verdiğiniz link te tanıdığım ve yabana atılmayacak nitelikte bir yer. Belki "Push-Button" ibaresi yanlışlıkla yazılmıştır.

Shilen'e çekince koymamın nedeni, şahsa (Ed Shilen) ve firmasına, yaklaşık 40 yıldan beri, aşina olmamdır.
Bir silah tamircisi (gunsmith) olan Ed Shilen, aynı zamanda iyi bir atıcıdır. Kendi tasarımı mekanizma (bolt action) ve kendi yaptığı silah ile 1961 yılında NBRSA Light Varmint şampiyonu olmuş. Bu tarihten sonraki, Gun Digest, Guns & Ammo v.s. gibi mecmualarda, ismine sıklıkla rastlanır .

[Resim Engellendi: http://img410.imageshack.us/img410/2917/ed1xd1.jpg]

Resim 1966 Gun Digest'ten alınmadır.

Başlangıçta SS&D namluları kullanırken sonra namlu imalatına girişmiştir ve bu üretim aile şirketi tarafından hala sürdürülmekte.

Kendi sitesinde FAQ bölümünden bir soru ve cevabı :

http://www.shilen.com/faq.html#question20
What is "button-rifling"?
Button rifling is done by pulling a solid carbide forming die (referred to as a button) through the drilled and reamed barrel bore. The button forces the steel into the lands and grooves without cutting steel from the inside of the bore. The pressure exerted by the button re-positions the steel.

Dövme namlularındaki metalin aşırı stresli olduğu doğrudur ve bu stres finiş işlemlerinde (kontur v.s.) sorun yaratabilir. Fakat önceki mesajımda belirttiğim gibi, modern makinalarda, fişek yatağından namlu kontürüne kadar tüm detay işlenmiş olarak çıkarılabildiği için bu risk minimize edilmiştir.

Avrupanın ünlü silah üreticileri Sauer, Steyr, Heckler&Koch,Tikka, Sako bu yöntemle imal etikleri namluları kullanmaktalar.

Konu kişisel tercih olunca söylenecek fazla şey kalmıyor. "Cut Rifled" Krieger namlu benim ilk tercihim olurdu, ama bir TRG42'nin orijinal namlusunu da Krieger ile değiştirmek istemezdim.

Hakkıyla 40.000 atış yapmak her atıcının ulaşabileceği bir deneyim değil, en azından resmi kurumlar dışında. Diğer taraftan, orduya verilen silah ve mühimmatın test edildiği MKEK poligonlarında, bir yılda bu rakamın üzerine çıkan atıcılar var.

p.s. AKA veya Drum ile ilgili aramalarımda bir sonuca ulaşamadım, hala cahilim.

Eywallah !

Merak edenler için bahsediler Drum 'ın web sitesi

http://www.leupyscustomshop.co.uk/content/galler…bum=barrel+work

değerli ülkü abi sen ve senin gibi ustalar oldukca sırtımız yere gelmez iyiki varsınız allah sizi başımızdan eksik etmesin.canlı ansiklopedi))

abi yiw set iyi birşey mi havalıda sorum bu kadar teşekkürler